De historische familieroman Zwijgplicht is gebaseerd op waargebeurde feiten en op personen die in werkelijkheid hebben bestaan. De Vlaamse schrijfster Elisabeth Marain begon met 'De vluchtelingen' in 1994 een trilogie over de Grote Oorlog. In 1996 verscheen het tweede 'In ballingschap'. In het derde deel zou de zoektocht naar Hélène worden beschreven, maar tot publicatie is het nooit gekomen. Met haar toestemming heeft Theo Stokkink dertig jaar later de draad opgepakt, nu vanuit een Nederlands perspectief.

In de aanloop naar de Eerste Wereldoorlog is Theo Borret privaatdocent aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is zich van zijn homoseksuele geaardheid bewust en ook van het onmogelijke daarvan. Alleen in heimelijke nachtelijke omzwervingen langs allerhande lugubere ontmoetingsplekken in de stad, kan hij zich uitleven. Hij beseft dat voor de maatschappelijke positie die hij ambieert en de druk van zijn familie een schijnhuwelijk zal moeten sluiten. Als ultiem bewijs van het bestaan van een gezin zal er ook een kind moeten zijn. Theo werkt inmiddels als kandidaat op het kantoor van een notaris die zelf nauw betrokken raakt bij de opvang van uit België gevluchte kinderen.

Op een vluchtelingenboot van Antwerpen naar Rotterdam raakt aan het begin van de oorlog een Vlaamse baby zoek. In de complete chaos die in de vluchtelingenopvang ontstaat weet de notaris in een opvangcentrum in Amsterdam de dan amper 3 weken oude 'vondeling' te reserveren voor adoptie voor zijn kandidaat-notaris. De identiteit van de baby is niet bekend. Het meisje groeit op met de naam Hélène. In 1922 overlijdt 'vader Theo' als Hélène acht jaar oud is. Ze krijgt in de loop van de jaren steeds meer twijfels over haar ouders. Vragen daarover stuiten op een zwijgplicht die de kandidaat-notaris zijn familie heeft opgelegd. Intussen is ook de Belgische familie is op zoek naar de verloren baby.

Artikel 248bis van het Nederlandse Wetboek van Strafrecht wordt in 1911 als onderdeel van de Zedelijkheidswet ingevoerd en komt pas in 1971 te vervallen. Het luidde: De meerderjarige, die met een minderjarige van hetzelfde geslacht wiens minderjarigheid hij kent of redelijkerwijs moet vermoeden, ontucht pleegt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaar. De toenmalige grens voor meerderjarigheid van homoseksuelen was 21 jaar, terwijl de minimumleeftijd voor heteroseksuele contacten 16 jaar was. Tegen het discriminerende artikel werd alom geprotesteerd. In totaal zijn ongeveer 5000 homoseksuelen vervolgd op basis van dit artikel.

Vooral de dialogen vind ik erg boeiend en ook de spanning die de schrijver opbouwt heeft mij getroffen. (Woev)

Een geweldig goed geschreven boek, eerlijk, open en moedig in de hedendaagse bekrompen tijd. (Joop)

Wat een rijk boek en wat een mooie familiegeschiedenis. Het boek is zo rijk omdat het veel inzicht geeft in het homoleven in Amsterdam rond 1913.  En natuurlijk de verschrikking van de eerste wereldoorlog en hoe daardoor families uit elkaar werden gescheurd.  Een universeel thema dat vooral door de zoektocht en de terughoudendheid van de familie op een heel mooie manier tot leven wordt gebracht.  Een heel ontroerend verhaal en heel spannend tegelijk. Daarom kon ik het boek ook niet weg leggen en moest ik doorlezen.  (Frank van H.) 


In één ruk uitgelezen. Top, een pageturner! Het heeft me van begin tot eind geboeid.
Een zeer boeiende roman. Complimenten. (Bart S)

Niet alleen een mooi verhaal, het zit ook ijzersterk in elkaar. (Nico D.)

Wat een bijzonder boek! Ik had dikke tranen aan het einde. Alle thema’s in het boek zoals abortus, homoseksualiteit, vluchtelingen, nalatenschap, ‘pleegouderschap’, zijn allemaal nog steeds thema’s uit het heden. (Juliëtte van de W.)

Zwijgplicht heeft me bijzonder geboeid, terwijl ik helemaal niet zo'n lezer ben. Erg fraai van opbouw en uiterst leesbaar! (Karel B.)

Ik heb ervan genoten. In historisch opzicht een mooi boek dat weer eens een verhelderende blik geeft op de verkrampte samenleving van vroeger en het onrecht dat homoseksuelen werd aangedaan. Een heel bijzondere verhaal, afgezet tegen de verschrikkingen van de eerste wereldoorlog. Ik vind alle personages er goed uitkomen en de achtergrondtableaus mooi geschilderd. Geen enkele situatie heb ik als onrealistisch ervaren en fouten heb ik niet kunnen ontdekken. Verschillende episodes spraken me erg aan, bovenal de familiebijeenkomst waarin Theo gedwongen wordt om met zijn geheim voor de dag te komen. De bijeenkomsten van de Cercle ken ik min of meer uit verhalen van een tien jaar geleden op 93-jarige leeftijd overleden vriend die die tijd voor een deel heeft meegemaakt. (Pieter S.)

Het echte leven is soms nog gekker dan in een soap bedacht kan worden. Wat een prachtig verhaal. Het geeft een mooi beeld van het leven destijds als homoseksuele man., maar ook van het leven met een geheim. Ik heb er van genoten! Evelien V.   

Op een mooie manier zijn twee thema's met elkaar vervlochten die op zich geheel los staan van elkaar. Knap gedaan de lezer zo mee te nemen. Het boek leest heel gemakkelijk en eigenlijk naar mate ik verder kwam boeide het me steeds meer. Het is ook een boek, waar je nog lang over nadenkt.
Alice v.K.

Zwijgplicht heeft me erg aangegrepen. Het is allemaal zo beeldend geschreven: een boek om te verfilmen. Len v.d.M. 

In een woord; PRACHTIG !  Ik heb het werkelijk met plezier gelezen en je moet begrijpen dat ik niet bepaald een boekenlezer ben.  In het eerste gedeelte was ik niet alleen meegaand met de hoofd persoon maar herkende ik natuurlijk een ander van het Amsterdamse en zonder dat ik het in gaten had verplaatste ik mij in de situatie van je personage.  Knap gedaan!  Het tweede gedeelte was zeer onthullend en greep mij aan, natuurlijk realiseerde ik mij snel dat jouw eigen moeder een hoofdrol speelde en dat wetende heb ik innerlijk een traantje weg gepinkt.  Toen ik het boek na de laatste bladzijde dicht sloeg was ik opgelucht ! Wim Sp. 

Ik had eigenlijk al lang aan het werk moeten zijn, maar ik moest 'Zwijgplicht' uitlezen. Meestal blijft een boek op mijn nachtkastje liggen om er 's avonds een paar bladzijden uit te lezen voordat ik in slaap val. 'Zwijglplicht' ging iedere dag mee naar beneden om ook bij ontbijt, lunch en tussendoor verder te kunnen lezen. Nu heb ik het uit (wat ik altijd spijtig vind als een boek me boeit en raakt).

Hoe bijzonder mooi en aangrijpend, deze ingrijpende geschiedenis uit te diepen en tot leven te brengen. Dat dat niet zonder tranen kon, snap ik goed. Aldi

• ‘Een welsprekend pleidooi voor tolerantie. Zwijgplicht voldoet voor de volle honderd procent aan de eisen die het genre stelt..’ Camiel Hamans in Brabant Cultureel
• ‘Een opzienbarende roman.’ Peter de Rijk op Amsterdam FM
• ‘Schrijnende dialogen en observaties.’ – Bertjan ter Braak in De Telegraaf
• ‘Twee verhaallijnen in een innemende roman.’ – Margot Poll in NRC Handelsblad/NRC Next
• 'Een prachtig verhaal...' Hijlco Span in Volgspot KRO-NCRV Radio 5
• 'Een aangrijpende persoonlijke geschiedenis verweven met een aansprekend tijdsbeeld, een bijzonder en mooi boek.' Monique van der Hoeven, in Alles over boeken en schrijvers.
• 'Het tijdsbeeld en het denkklimaat begin twintigste eeuw worden opvallend goed beschreven..'  Madelon de Swart voor NBD Biblion
• 'Bijzonder levensverhaal, goed gedocumenteerd.' Ingrid Glorie in Voertaal. 
• 'Een nieuw gezin' L'Homo 
• 'De homo en de vondeling' Dagblad De Limburger
• 'Verzwegen Feiten'  Winq
• 'Een aangrijpende persoonlijke geschiedenis verweven met een aansprekend tijdsbeeld' alles over boeken en schrijvers.
• ''Goed evenwicht tussen fictie en non fictie'  André Oyen Zwijgplicht geeft zicht op de keerzijde van Fatsoen.' Carine Elion-Valter in Ponder 
• 'De Notaris en de Vondeling' Gen. Twee verborgen geschiedenissen rond de Eerste Wereldoorlog. Magazine voor familiegeschiedenis
• 'Naast de verhaallijn over een schijnhuwelijk, een adoptiedochter en verboden verlangens gaat Zwijgplicht over een Belgische vader op zoek naar zijn dochter. Die twee verhaallijnen maken Zwijgplicht tot een roman over tasten naar de eigen identiteit en de hunkering ergens bij te horen.'  Het Parool

Camiel Hamans in Brabant Cultureel - januari 2018:

In een tijd waarin het vluchtelingenprobleem weer opspeelt, zij het in veel geringer mate en aantal dan in 1914-’15, en in een tijd waarin de acceptatie van homoseksualiteit opnieuw ter discussie lijkt, is Zwijgplicht niet alleen een goed geschreven familieroman, maar tegelijk een welsprekend pleidooi voor tolerantie. Daarmee is dit boek een actuele ‘Tendenzroman’; bij uitstek een genre dat een verhaal vereist dat niet uit fictie bestaat, maar op feiten teruggaat. Zo’n roman stelt maatschappelijke misstanden aan de kaak en probeert de lezer er met literaire middelen van te overtuigen eventuele vooroordelen te herzien. Het is een boek dat meer is dan een verzonnen verhaaltje en dat de werkelijkheid wil veranderen. Stokkinks nieuwste boek Zwijgplicht voldoet voor de volle honderd procent aan de eisen die het genre stelt: Zwijgplicht spreekt zich uit. Lees het volledige artikel >>

Telegraaf 12 december 2017 Bert Jan ter Braak:

Margot Poll in NRC Handelsblad/ NRC Next:

Monique van der Hoeven over ‘Zwijgplicht’ in Alles over boeken en schrijvers, 17 januari 2018

Theo Stokkink – Zwijgplicht is gewaardeerd met ★★★ (zeer goed).

Theo Stokkink Zwijgplicht Recensie Waardering Historische Roman


Op 21 november 2017 is bij Uitgeverij In de Knipscheer de historische familieroman van Theo Stokkink – Zwijgplicht verschenen. De historische familieroman Zwijgplicht is gebaseerd op waargebeurde feiten en op personen die in werkelijkheid hebben bestaan. De Vlaamse schrijfster Elisabeth Marain begon met ‘De vluchtelingen’ in 1994 een trilogie over de Grote Oorlog. In 1996 verscheen het tweede ‘In ballingschap’. In het derde deel zou de zoektocht naar Hélène worden beschreven, maar tot publicatie is het nooit gekomen. Met haar toestemming heeft Theo Stokkink dertig jaar later de draad opgepakt, nu vanuit een Nederlands perspectief. Op deze pagina is uitgebreide informatie over het boek van Theo Stokkink Zwijgplicht te vinden en, zodra de roman gelezen is door een van onze redacteuren, de recensie en waardering.

Theo Stokkink Zwijgplicht Recensie 


Zwijgplicht is een historische familieroman, geschreven door Theo Stokkink en gebaseerd op historische gebeurtenissen; een roman over Stokkink’s moeder Hélène Borret en haar pleegvader Theo. Het verhaal speelt zich af vóór, tijdens en na de Eerste Wereldoorlog en loopt door tot na de Tweede Wereldoorlog. In het verhaal speelt Artikel 248bis van het Nederlands Wetboek van Strafrecht een grote rol: een onderdeel van de Zedelijkheidswet, waarin bepaalt werd dat homoseksuelen geen seksuele omgang mochten hebben met minderjarigen van het zelfde geslacht. De leeftijd voor meerderjarigheid was voor homoseksuelen 21 jaar, terwijl minimumleeftijd voor heteroseksuele contacten 16 jaar was. 

Homoseksualiteit wordt wanhopig verborgen gehouden voor de buitenwereld


Het verhaal begint in 1913, vlak voor de Eerste Wereldoorlog. In Amsterdam woont kandidaat-notaris Theo Borret, die uiteindelijk een baan aanneemt en trouwt met Sophie. Theo is homoseksueel en houdt dat wanhopig verborgen voor de buitenwereld – in eerste instantie ook voor zijn familie en zijn ouders, aan wie hij het later wel vertelt. Sophie is op de hoogte van zijn geaardheid, maar is niet erg blij met Theo’s escapades in Amsterdam. Via Theo’s baas adopteren zij een vluchtelingen-kind uit België. Er heerst zwijgplicht binnen de familie over de achtergrond van de kleine Hélène. Theo overlijdt als Hélène nog jong is en Sophie hertrouwt. Hélène krijgt in de loop van de jaren steeds meer twijfels over haar herkomst. In het Vlaamse Aarschot moeten Frans en Rosalie de Sobrie met hun gezin vluchten door de oorlog. Hun kinderen gaan op de vluchtelingenboot naar Amsterdam, samen met de pasgeboren Florence. Florence raakt zoek.Vanuit de familie de Sobrie wordt al die jaren gezocht naar Florence, vooral de Marie de Sobrie. Pas 34 jaar later kunnen de beide vrouwen de puzzelstukjes bij elkaar leggen.

Een aangrijpende persoonlijke geschiedenis verweven met een aansprekend tijdsbeeld


Theo Stokkink heeft een heel mooi boek geschreven – eigenlijk een vervolg op de boeken van de Vlaamse schrijfster Elisabeth Marain, die als derde boek het verhaal van Hélène had willen beschrijven; het kwam er niet van en Theo Stokkink nam het, met haar toestemming en 30 jaar later, van haar over. Zwijgplicht is een bijzonder en mooi boek – een mooie verweving van een persoonlijke geschiedenis (vooral van Theo Borret en zijn stief-dochter Hélène) en een heel duidelijk sprekend tijdsbeeld van de periode rondom de Twee Wereldoorlogen. 

Madelon de Swart Over ‘Zwijgplicht’ van Theo Stokkink voor NBD | Biblion, 22 januari 2018:

In 1913 realiseert kandidaat-notaris Theo Borret, zoon uit een gerespecteerde, rijke rooms-katholieke familie, zich dat hij het met zijn homoseksuele geaardheid en verliefdheid op een Duitse man, sociaal gezien moeilijk zal krijgen in het Nederland van toen. Hij besluit te trouwen met zijn huishoudster Sophie, een voormalige prostituee die een nieuw leven begon. Omdat zij door een vroegere abortus onvruchtbaar is, adopteren ze in 1915 een Vlaamse baby die door de Eerste Wereldoorlog vondeling werd. De kleine Helene is gelukkig bij hen, maar Theo overlijdt als ze acht is. Pas veel later gaat ze op zoek naar haar echte ouders. (…) Het tijdsbeeld en het denkklimaat begin twintigste eeuw worden opvallend goed beschreven. (…) ' 

Ingrid Glorie in Voertaal Over ‘Zwijgplicht’ van Theo Stokkink,25 januari 2018:

(…) ‘Zwijgplicht’ is een historische familieroman. Theo Stokkink vertelt hierin het bijzondere levensverhaal van zijn moeder, Hélène. (…) De roman omspant de periode 1913-1948. Hoewel Stokkink het verhaal van zijn moeders leven systematisch afwerkt, lijkt de belangstelling van de auteur toch vooral uit te gaan naar het leven van zijn grootvader, Theo Borret, en de impact die Wet 248bis in die beginjaren op de Amsterdamse homogemeenschap heeft gehad. Stokkink heeft zich goed gedocumenteerd en beschrijft Theo’s leefwereld tot in detail. Verschillende bekende figuren, zoals Jacob Israël de Haan (schrijver van het “schandaalboek” Pijpelijntjes) en Louis Couperus, krijgen een glimpoptreden in het verhaal. (…)

Lees hier de hele recensie

L'Homo voorjaar 2018

Theo Stokkink Zwijgplicht Recensie Waardering Historische Roman
Op 21 november 2017 is bij Uitgeverij In de Knipscheer de historische familieroman van Theo Stokkink – Zwijgplicht verschenen. De historische familieroman Zwijgplicht is gebaseerd op waargebeurde feiten en op personen die in werkelijkheid hebben bestaan. De Vlaamse schrijfster Elisabeth Marain begon met ‘De vluchtelingen’ in 1994 een trilogie over de Grote Oorlog. In 1996 verscheen het tweede ‘In ballingschap’. In het derde deel zou de zoektocht naar Hélène worden beschreven, maar tot publicatie is het nooit gekomen. Met haar toestemming heeft Theo Stokkink dertig jaar later de draad opgepakt, nu vanuit een Nederlands perspectief. Op deze pagina is uitgebreide informatie over het boek van Theo Stokkink Zwijgplicht te vinden en, zodra de roman gelezen is door een van onze redacteuren, de recensie en waardering.

Theo Stokkink Zwijgplicht Recensie 
Zwijgplicht is een historische familieroman, geschreven door Theo Stokkink en gebaseerd op historische gebeurtenissen; een roman over Stokkink’s moeder Hélène Borret en haar pleegvader Theo. Het verhaal speelt zich af vóór, tijdens en na de Eerste Wereldoorlog en loopt door tot na de Tweede Wereldoorlog. In het verhaal speelt Artikel 248bis van het Nederlands Wetboek van Strafrecht een grote rol: een onderdeel van de Zedelijkheidswet, waarin bepaalt werd dat homoseksuelen geen seksuele omgang mochten hebben met minderjarigen van het zelfde geslacht. De leeftijd voor meerderjarigheid was voor homoseksuelen 21 jaar, terwijl minimumleeftijd voor heteroseksuele contacten 16 jaar was. 

Homoseksualiteit wordt wanhopig verborgen gehouden voor de buitenwereld
Het verhaal begint in 1913, vlak voor de Eerste Wereldoorlog. In Amsterdam woont kandidaat-notaris Theo Borret, die uiteindelijk een baan aanneemt en trouwt met Sophie. Theo is homoseksueel en houdt dat wanhopig verborgen voor de buitenwereld – in eerste instantie ook voor zijn familie en zijn ouders, aan wie hij het later wel vertelt. Sophie is op de hoogte van zijn geaardheid, maar is niet erg blij met Theo’s escapades in Amsterdam. Via Theo’s baas adopteren zij een vluchtelingen-kind uit België. Er heerst zwijgplicht binnen de familie over de achtergrond van de kleine Hélène. Theo overlijdt als Hélène nog jong is en Sophie hertrouwt. Hélène krijgt in de loop van de jaren steeds meer twijfels over haar herkomst. In het Vlaamse Aarschot moeten Frans en Rosalie de Sobrie met hun gezin vluchten door de oorlog. Hun kinderen gaan op de vluchtelingenboot naar Amsterdam, samen met de pasgeboren Florence. Florence raakt zoek.Vanuit de familie de Sobrie wordt al die jaren gezocht naar Florence, vooral de Marie de Sobrie. Pas 34 jaar later kunnen de beide vrouwen de puzzelstukjes bij elkaar leggen.

Een aangrijpende persoonlijke geschiedenis verweven met een aansprekend tijdsbeeld
Theo Stokkink heeft een heel mooi boek geschreven – eigenlijk een vervolg op de boeken van de Vlaamse schrijfster Elisabeth Marain, die als derde boek het verhaal van Hélène had willen beschrijven; het kwam er niet van en Theo Stokkink nam het, met haar toestemming en 30 jaar later, van haar over. Zwijgplicht is een bijzonder en mooi boek – een mooie verweving van een persoonlijke geschiedenis (vooral van Theo Borret en zijn stief-dochter Hélène) en een heel duidelijk sprekend tijdsbeeld van de periode rondom de Twee Wereldoorlogen. Theo Stokkink – Zwijgplicht is gewaardeerd met ★★★ (zeer goed).

Recensie: Monique van der Hoeven

THEO STOKKINK – ZWIJGPLICHT
– Titel: Zwijgplicht
– Schrijver: Theo Stokkink  (Nederland)
– Soort boek: historische roman, familieroman
– Uitgever: In de Knipscheer
– Verschenen: 21 november 2017
– Omvang: 440 pagina’s
– Uitgave: Paperback
– Prijs: € 24,50
– Waardering: ★★★ (zeer goed) Monique van der Hoeven

Over ‘Zwijgplicht’ van Theo Stokkinkdoor Elisabeth Marain in een e-mail aan de auteur, 15 april 2018:

Op vakantie in Frankrijk nam ik de tijd om jouw boek eindelijk te lezen! Ik vind het geweldig geschreven, boeiend, accuraat en met veel liefde voor de familie. Ik ben blij dat het verhaal van jouw moeder de beste invulling heeft gekregen. Jouw woord van dank in het boek is te veel eer bewezen aan mijn schuchtere poging om de bijzondere lotgevallen van de familie de Sobrie onder woorden te brengen. Gelukkig is dat nu wel en schitterend gebeurd. Ik hoop dat het boek veel aandacht zal krijgen, want de andere thema’s in het boek zijn dat waard.

«Goed evenwicht tussen fictie en non-fictie.» – André Oyen

Theo Stokkink – Zwijgplicht

ISBN 978 90 6265 9807 | Paperback | 442 pagina's | In de Knipscheer | november 2017

Ach, zelfs als ze dat allemaal van tevoren had geweten, was ze rochy met hem getrouwd. Waarom zou ze terugkijken op een aaneenschakeling van verkeerde beslissingen?

De Vlaamse auteur Elisabeth Marain liet zich in 1994 inspireren door ' de groote oorlog'. In Cyclus der legenden. worden we geconfronteerd met het schrijnend leed van de Belgische vluchtelingen die vanuit hun door Duitsers bezette land een veilig onderkomen zochten in het neutrale Nederland.

Met deze feiten als achtergrond, een achtergrond die ze tot een onheilspellend decor weet om te vormen, schuift ze enkele zeer goed geschetste personages naar voren. Aleida Grootjans is een kinderloze weduwe uit Brasschaat die met de stroom vluchtelingen mee naar Amsterdam komt. Nog op het schip van Antwerpen naar Rotterdam wordt haar een zuigeling in de armen geduwd. Aleida wil het kind als haar eigen beschouwen en het opvoeden met alle liefde en middelen die haar ter beschikking staan. Maar daar komt ze met de Nederlandse administratie in aanvaring. De notaris die zich onffermt over oorlogskinderen eist het kind om diverse redenen op en laat het adopteren door zijn klerk Rudolf, die wel getrouwd is, maar wiens vrouw door een slecht uitgevoerde abortus onvruchtbaar is. Rudolf is homoseksueel en het huwelijk tussen man en vrouw verloopt moeilijk. Hij hoopt, en velen met hem, dat de komst van het kind de toekomst zal laten verbeteren.

Na twee delen haakte de schrijfster jammer genoeg af.

In het derde deel zou de zoektocht naar Hélène worden beschreven, maar tot publicatie is er nooit gekomen. Met haar toestemming heeft Theo Stokkink dertig jaar later de draad opgepakt, nu vanuit een Nederlands perspectief. Op 21 november 2017 is bij Uitgeverij In de Knipscheer de historische familieroman van Theo Stokkink – Zwijgplicht verschenen. 

Theo Stokkink had redenenen genoeg om dit te doen want deze roman is gebaseerd op historische gebeurtenissen van zijn moeder Hélène Borret en haar pleegvader Theo. Het verhaal speelt zich af vóór, tijdens en na de Eerste Wereldoorlog en loopt door tot na de Tweede Wereldoorlog. In het verhaal speelt Artikel 248bis van het Nederlands Wetboek van Strafrecht een grote rol: een onderdeel van de Zedelijkheidswet, waarin bepaalt werd dat homoseksuelen geen seksuele omgang mochten hebben met minderjarigen van het zelfde geslacht. De leeftijd voor meerderjarigheid was voor homoseksuelen 21 jaar, terwijl minimumleeftijd voor heteroseksuele contacten 16 jaar was.

Het verhaal begint in 1913, vlak voor de Eerste Wereldoorlog. In Amsterdam woont kandidaat-notaris Theo Borret, die uiteindelijk een baan aanneemt en trouwt met Sophie. Theo is homoseksueel en houdt dat wanhopig verborgen voor de buitenwereld – in eerste instantie ook voor zijn familie en zijn ouders, aan wie hij het later wel vertelt. Met zijn geliefde Günter in Duitsland heeft hij in deze tijden van oorlog vooral per brief contact, daarnaast begeeft hij zich regelmatig op allerlei stiekeme ontmoetingsplekken en neemt af en toe een jongeman mee naar huis.

Hij beseft dat als hij carrière wil maken en zich aan de druk van de familie wil ontworstelen er een schijnhuwelijk plaats zal moeten vinden. Via zijn goede vriend Willem komt hij in contact met Sophie, een ex-prostituee die bij hem in het huishouden komt werken. Ze is zwanger maar wil het kind pertinent niet. Theo helpt haar om naar Amerika te gaan en daar een abortus te ondergaan en vraagt haar net voor vertrek vrij spontaan ten huwelijk. Hij gaat er vanuit dat Sophie begrijpt dat het om een platonisch verstandshuwelijk zal gaan, als zijn huishoudster heeft ze tenslotte al heel wat heren bij nacht en ontij zien vertrekken, maar in de loop van hun huwelijk blijkt dat Sophie toch een inniger band gehoopt had. Sophie is op de hoogte van zijn geaardheid, maar is niet erg blij met Theo’s escapades in Amsterdam. Via Theo’s baas adopteren zij een vluchtelingen-kind uit België. Er heerst zwijgplicht binnen de familie over de achtergrond van de kleine Hélène. Theo overlijdt als Hélène nog jong is en Sophie hertrouwt. Hélène krijgt in de loop van de jaren steeds meer twijfels over haar herkomst. Vragen daarover stuiten op een zwijgplicht die de kandidaat-notaris zijn familie heeft opgelegd. Intussen is ook de Belgische familie op zoek naar de verloren baby.Vanuit de familie de Sobrie wordt al die jaren gezocht naar Florence (Helen), vooral door Marie de Sobrie. Pas 34 jaar later kunnen de beide vrouwen de puzzelstukjes bij elkaar leggen.

In het eerste deel van het boek ligt de nadruk behalve op de geschiedenis van Hélene en ook op de homosexualiteit van Theo en op de verscheurdheid, schaamte en dilemma’s die dat begin vorige eeuw met zich mee zich mee bracht. De liefde moest altijd in het verborgene plaatsvinden en door een nieuwe wet lag zelfs gevangenisstraf op de loer. Bovendien was er altijd de angst voor ontdekking waarmee je dan schaamte en blaam over je familie zou uitstorten. Liefde, schaamte, angst, onbegrip en onmacht strijden om voorrang en taal voor dit soort zaken vinden ze nauwelijks. Theo Stokkink weet het evenwicht goed te bewaren tussen en non fictie en maakt er één groot factionverhaal van. Dat de pijnlijke geschiedenis van een zoekgeraakte baby het verhaal van zijn eigen moeder is, maakt het boek des te aangrijpender.

ZWIJGPLICHT’ GEEFT ZICHT OP DE KEERZIJDE VAN FATSOEN.» – CARINNE ELION-VALTER

in Ponder. (Mededelingenblad van de Stichting ter bevordering der notariële wetenschap)

De roman ‘Zwijgplicht’ van Theo Stokkink speelt zich af in Nederland rond WO 1 en in de decennia daarna. De roman verhaalt over de zoektocht naar de eigen naam van een Belgisch vluchtelingenkind dat de aangenomen dochter is van een homoseksuele notaris en zijn vrouw, een voormalig prosituee. (…) ‘Zwijgplicht’ is gebaseerd op historische feiten. (…) Alleen goede daden vermochten de brug te slaan tussen wet en werkelijkheid. Zo was ieder in deze roman slachtoffer van het masker van orde en regelmaat dat de 19de en begin 20ste eeuw droeg. Het is daarom te prijzen dat Theo Stokkinks verhaal zicht geeft op de keerzijde van fatsoen.
*] Mededelingenblad van de Stichting ter bevordering der notariële wetenschap

Gen. Magazine voor familiegeschiedenis  Jaargang 24, nummer 3 September 2018

Theo Stokkink (77) kreeg pas nog een lange mail van een lezer. De roman Zwijgplicht maakte bij deze lezer van alles los. “Homoseksualiteit is dan wel niet meer verboden, maar voor veel mannen en vrouwen van boven de vijftig hangt er nog altijd een sfeer van geheimzinnigheid omheen. Het was en is nog altijd niet voor iedereen makkelijk om te erkennen dat je homoseksueel bent.”

Stokkinks historische familieroman Zwijgplicht steunt een waar gebeurd verhaal, dat door de schrijver ‘soms een beetje is opgerekt of uitgesponnen’. Dat verhaalt over een baby die ten tijde van de Eerste Wereldoorlog in Amsterdam wordt geadopteerd door een notaris en zijn vrouw.  Het kind moet een groot geheim maskeren: de notaris is homoseksueel en zoekt anoniem kortstondig geluk bij snelle seks op duistere plekken – iets wat door het beruchte wetsartikel 248bis streng verboden is: homoseksueel contact met mannen onder eenentwintig jaar leidt indie tijd tot zware celstraffen.

Behalve een reconstructie van een benauwde tijd is Zwijgplicht ook Stokkinks persoonlijke zoektocht naar de geschiedenis van zijn moeder, de geadopteerde baby. Zij komt pas op haar 34ste, lang na het overlijden van haar vader, erachter  dat zij geadopteerd is en slaagt erin, ondanks de door haar vader aan zijn vrouw en zijn familie afgedwongen zwijgplicht, haar Vlaamse zus en biologische vader te vinden.

“Om die verstikkende tijd adequaat te kunnen beschrijven, heb ik veel in archieven gezeten. Het was een speurtocht. Maar hoe verder ik kwam, hoe vrijer ik me voelde om me vrijheden te permitteren.”

Stokkink schreef in eerste instantie een non-fictieverhaal. Pas daarna liet hij zijn fantasie erop los. Dat leidt tot een schets van een milieu van notabelen waarin voor afwijkende normen geen plaats is. “Het is een rijk verhaal. Over wat mensen moesten doen en vooral moesten laten om enigszins te kunnen fucntioneren in de maatschappij.”

Naast de verhaallijn over een schijnhuwelijk, een adoptiedochter en verboden verlangens gaat Zwijgplicht over een Belgische vader op zoek naar zijn dochter. Die twee verhaallijnen maken Zwijgplicht tot een roman over tasten naar de eigen identiteit en de hunkering ergens bij te horen – ook als de seksuele geaardheid niet voldoet aan het klassieke beeld.

“Dat bestaat nog steeds. Er komen nog altijd mannen en vrouwen op latere leeftijd uit de kast. Natuurlijk zijn we vooruitgegaan op dat vlak, maar vergeet niet dat voor velen de drempel nog steedsheel hoog is. Om maar te zwijgen over homo’s in Afrikaanse of Zuid-Amerikaanse landen of bijvoorbeeld Rusland. We leven in een zogenaamde global villa, maar om de hoek staat op homoseksualiteit nog stokslagen.”

Als oud-programmaker - radio (onder meer De Theo Stokkink Show op  Hilversum 3 en televisie (Zilveren Nipkowschijf-winaar Omnibus en diverse documentaires) – gaf  Stokkink les en workshops in landen als  Senegal, Maleisië, Mauritius, Nepal, de Filipijnen, Indonesië, Ghana, en Brunei. “Op een gegeven moment was ik in Hilversum wel uitgekeken. De KRO heeft me toen verbaasd en met alle égards laten gaan. Daardoor heb ik overal veel om mee heen kunnen kijken – en dat maakt me natuurlijk bevoorrecht.” Die internationale reizen hebben hem geleerd nooit te snel te oordelen. “Daar profiteer ik als schrijver ook van. In Zwijgplicht probeer ik ieder personage zonder waarde-oordeel neer te zetten. Het is makkelijk nu iets te zeggen of te roepen, maar wat nu normaal is, kan over tien jaar vreemd over komen.”

Het schrijven was ‘een opdracht’ – althans, zo voelde hij dat. De Vlaamse schrijfster Elisabeth Marain schreef in 1994 al De Vluchtelingen en in 1996 In ballingschap. Het derde deel over WO I zou over Stokkinks moeder gaan, maar dat kwam nooit tot stand. “Ik ben de 65 voorbij, en dacht: dan doe ik het zelf.”   Lachend: “Omdat het ook niet anders kon – ze hadden toen nog geen DNA-onderzoek, Facebook en selfies.”

Nu het boek er ligt (‘Ik heb er vier jaar over gedaan’), is een belofte aan zijn moeder ingelost. En ook Elisabeth Marain heeft zijn boek inmiddels gelezen. Stokkink: “Ze was gelukkig meer dan tevreden.”

Zwijgplicht. Uitgeverij In De Knipscheer. 24,50.  

Ronald Ockhuysen

Hoofdredacteur  Het Parool

Paneel in tentoonstelling over homoseksualiteit in Amsterdam in het jaar 1919